Di sản văn hoá phi vật thể của Philippines: Kho báu sống của Đông Nam Á

Philippines, quốc đảo với hơn 7.000 hòn đảo, nổi bật không chỉ bởi cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn bởi nền văn hóa đa dạng, phong phú. Trong đó, di sản văn hóa phi vật thể đóng vai trò quan trọng, phản ánh bản sắc và truyền thống đặc trưng của người dân nơi đây.

Những di sản này là minh chứng sống động cho lịch sử, tín ngưỡng và tinh thần cộng đồng của người Philippines qua nhiều thế kỷ.

Di sản văn hoá phi vật thể là gì?

Di sản văn hóa phi vật thể (intangible cultural heritage) gồm những thực hành, biểu đạt, tri thức và kỹ năng được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nó có thể là nghệ thuật trình diễn, tập quán xã hội, nghi lễ, lễ hội, ngôn ngữ, nghề thủ công truyền thống, tri thức dân gian, và nhiều yếu tố khác. Những giá trị này thường được UNESCO công nhận nhằm gìn giữ và phát huy.

Philippines và các di sản văn hoá đặc sắc

Tính đến nay, Philippines đã có nhiều di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh. Một số di sản tiêu biểu gồm:

1. Khắc bản gỗ Hanunoo, Buhid, Tagbanwa và Pala’wan

Đây là hệ thống chữ viết cổ của các dân tộc thiểu số trên đảo Mindoro và Palawan. Việc bảo tồn những ký tự này góp phần gìn giữ tiếng nói và văn hóa bản địa. Dù số người sử dụng ít đi, nhưng chính phủ vẫn nỗ lực truyền dạy qua trường học và chương trình cộng đồng.

Chữ viết là linh hồn văn hóa.

2. Truyền thống dệt vải T’nalak

T’nalak là loại vải truyền thống được dệt bởi phụ nữ tộc T’boli ở tỉnh South Cotabato. Họ cho rằng mẫu hoa văn được “nhìn thấy” trong mơ và là món quà thiêng liêng từ thần linh. Mỗi tấm vải là một tác phẩm nghệ thuật phản ánh tâm linh và sự khéo léo của người dệt.

Công việc dệt diễn ra hoàn toàn thủ công. Không có bản vẽ nào được dùng. Mỗi người phụ nữ là một nghệ nhân sáng tạo.

3. Nghệ thuật hát kịch Hudhud

Hudhud là hình thức hát kể sử thi truyền thống của người Ifugao vùng núi phía Bắc. Những bài hát thường được trình diễn trong mùa gặt, đám tang, hoặc dịp đặc biệt. Với hơn 200 bài hát, mỗi bài dài hàng ngàn dòng, Hudhud đòi hỏi trí nhớ tuyệt vời từ người hát.

Hudhud là tiếng vọng của núi rừng.

4. Lễ hội Kadayawan

Kadayawan là lễ hội lớn của thành phố Davao nhằm tôn vinh sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Diễn ra vào tháng 8, lễ hội có diễu hành, ca múa, và triển lãm sản vật địa phương. Đây là dịp người dân thể hiện lòng biết ơn mùa màng và tổ tiên.

Kadayawan giúp gắn kết các dân tộc thiểu số. Đây là dịp thể hiện bản sắc và niềm tự hào dân tộc.

Vai trò của di sản văn hoá phi vật thể

Các di sản phi vật thể không chỉ mang giá trị văn hóa mà còn giúp xây dựng bản sắc dân tộc. Ở Philippines, chúng giúp gắn kết các cộng đồng đa dạng về ngôn ngữ, tín ngưỡng và tập quán. Đồng thời, chúng thúc đẩy du lịch văn hóa, tạo nguồn thu nhập cho người dân.

Ngoài ra, giáo dục truyền thống là công cụ chính giúp duy trì di sản. Tại nhiều trường học, học sinh được học múa truyền thống, ca dao, cách dệt vải, làm thủ công. Đó là cách kết nối quá khứ và hiện tại.

Thách thức trong bảo tồn di sản

Mặc dù có nhiều nỗ lực, di sản văn hóa phi vật thể ở Philippines vẫn đang đối mặt với nhiều nguy cơ:

• Toàn cầu hóa làm mai một giá trị truyền thống.

• Giới trẻ ít quan tâm đến di sản.

• Một số ngôn ngữ và nghệ thuật đang dần biến mất.

• Thiếu nguồn lực và kinh phí để duy trì.

Nếu không bảo tồn kịp thời, di sản có thể mất đi vĩnh viễn.

Nỗ lực gìn giữ và phát huy

Chính phủ Philippines đã có nhiều sáng kiến nhằm bảo vệ di sản, như:

• Thành lập Hội đồng Nghệ thuật và Văn hóa Quốc gia.

• Tổ chức các lễ hội, cuộc thi văn nghệ truyền thống.

• Đưa di sản vào chương trình giáo dục.

• Kết hợp với UNESCO và các tổ chức quốc tế.

Ngoài ra, các cộng đồng dân tộc bản địa cũng đóng vai trò chủ chốt. Họ là người gìn giữ và truyền dạy các kỹ năng và tập tục cho thế hệ sau.

Philippines trong mắt thế giới

Philippines không chỉ nổi bật bởi thiên nhiên tươi đẹp mà còn là điểm đến văn hóa hấp dẫn. Những di sản như Hudhud hay vải T’nalak thu hút sự quan tâm của du khách quốc tế và học giả văn hóa.

Các chương trình du lịch cộng đồng tại Ifugao, Palawan, Mindoro… đã góp phần quảng bá văn hóa bản địa. Du khách được tham gia dệt vải, học hát Hudhud, nếm ẩm thực truyền thống.

Trải nghiệm văn hóa là hình thức du lịch sâu sắc nhất.

Kết luận

Di sản văn hóa phi vật thể của Philippines là kho báu sống quý giá. Chúng góp phần duy trì bản sắc, gắn kết cộng đồng và làm phong phú đời sống tinh thần người dân. Việc bảo tồn và phát huy các giá trị này không chỉ là trách nhiệm của chính phủ mà còn của từng người dân Philippines.

Gìn giữ di sản là gìn giữ linh hồn dân tộc.

Xem thêm!

Dịch Vụ Chuyển Phát Nhanh Hàng Đi Philippines 

Gửi tài liệu đến bang Florida (Mỹ)